Winnaars Archiprix Nederland 2015

Op 20 juni 2015 maakten de juryleden Oana Rades en Peter Defesche de winnaars van de editie 2015 bekend in het Grootlab in Amsterdam. 

De jury bestaande uit Peter Defesche (architectuur), Steven Delva (landschapsarchitectuur), Boris Hocks (stedenbouw), Michelle Provoost (theorie) en Oana Rades (architectuur) selecteerde uit 27 inzendingen de volgende plannen voor een prijs: 

Eerste prijs
Een Voorkant voor de Achterkant, Ivar van der Zwan, AvB Amsterdam, architectuur
Virtuoos ontwerp voor een woon-werkcomplex binnen een bouwblok van de historische binnenstad van Amsterdam toont aan hoe een kwalitatief hoogwaardig milieu gerealiseerd kan worden op bestaande dichtbebouwde locaties.

Gedeelde tweede prijs (in alfabetische volgorde)
Bayt, Abdessamed Azarfane, AvB Amsterdam, architectuur
Zeer goed doordacht ontwerp voor sociale woningbouw in Casablanca, op alle schaalniveaus wordt een hoge kwaliteit gerealiseerd. 

Monument voor Charles‐Axel Guillaumot, Gerald Mulder, AvB Arnhem, architectuur
De prachtige opgave voor een ondergrondse route ter nagedachtenis aan de redder van Parijs wordt op geheel persoonlijke wijze uitgewerkt in een prachtig geregisseerde sequentie van ruimten.

(Re)claimed Land, Francesca Rizzetto, TU-Delft, stedenbouw
Een uitermate complexe, ogenschijnlijk kansloze casus wordt op alle niveaus op geloofwaardige wijze aangepakt en uitgewerkt tot een overtuigend plan voor een leefbare regio. 

Algemene opmerkingen van de jury
Portret van de editie
Hoewel de geselecteerde plannen sterk uiteenlopen ontwaart de jury een aantal grote lijnen die hieronder nader worden besproken.

Kwalitatief hoogwaardige rapporten
Wellicht onder invloed van de toenemende academisering van het onderwijs ziet de jury veel uitstekende rapporten bij de afstudeerplannen. Inhoudelijk zijn ze vaak sterk. Ze vormen een belangrijk onderdeel van plannen die het karakter hebben van ontwerpend onderzoek. Het ontwerpend onderzoek biedt een goed uitgangspunt bij de start van het uiteindelijk ontwerp en is een goede strategie om onderzoek en ontwerp goed op elkaar aan te sluiten. Het biedt de mogelijkheid tot groei van het ruimtelijk ontwerp. Bij veel andere plannen is de relatie van de voorstudie met het ruimtelijk ontwerp niet altijd even sterk, tenslotte zijn er inzendingen met inhoudelijk weinig diepgaande studies. Daar waar de Archiprix een prijs is voor het ruimtelijk ontwerp, is het soms lastig om de kwaliteit van de studie of het rapport mee te wegen in het eindoordeel ten opzichte van de kwaliteit van het ruimtelijk ontwerp. De kwaliteit van het ruimtelijk ontwerp, uitzonderingen daargelaten, lijkt achter te blijven bij die van de rapporten. Bij een ruim aantal plannen wordt de belofte die in het onderzoek wordt gewekt, in het ontwerp niet waargemaakt. Plannen zijn pas echt goed als ze consistent en compleet zijn, er een logisch verband is tussen alle elementen van de opgave en als ze op overtuigende wijze gepresenteerd worden. De aansluiting tussen onderzoek en ontwerp is niet overal even overtuigend tot stand gebracht, vaak ten nadele van het ontwerp. Daar waar het onderzoek uitgebreid en diepgaand is, en de resultaten ervan weliswaar op een voortreffelijke manier zijn gedocumenteerd, profiteert het ontwerp daar vaak nog te weinig van.

Beleving en digitalisering van het landschap
De landschapsarchitectuurinzendingen gaan beide over de beleving van het landschap. Vooral het plan A Play of Nature exploreert nieuwe perspectieven van het vakgebied door de inzet van digitale middelen bij de beleving van het landschap. Ze passen in de Wageningse traditie van plannen met een gedegen theoretische component. Daarmee onderscheidt de opleiding zich van de andere landschapsarchitectuuropleiding in Nederland, de Academie van Bouwkunst in Amsterdam, waar de nadruk sterk op het ruimtelijk ontwerp ligt. Inmiddels is ook in Delft een opleiding voor landschapsarchitectuur gestart. De toekomst zal leren hoe die zich in het veld positioneert.

Terugkeer van het vakmanschap
Het is verheugend om te zien dat een aantal plannen zich op overtuigende wijze op het maken, het materialiseren en detailleren, concentreert. En dat de ontwerpers beseffen dat het karakter van architectuur uiteindelijk in grote mate door die uitwerking wordt bepaald. Daarmee willen de ontwerpers kennelijk het stadium van papieren architectuur zo snel mogelijk achter zich laten. Het hiervoor benodigde vakmanschap is in de beroepspraktijk van essentieel belang. Opvallend is wel dat het voornamelijk gaat om traditioneel vakmanschap. Om het klassieke ambacht haast. Met - kennelijk in het verlengde daarvan, als logisch vervolg – het gebruik van klassieke bouwmaterialen en technieken. Er is betrekkelijk weinig vernieuwing waar het gaat om bouwtechnische of productietechnische innovaties. Ook ontbreekt grotendeels de categorie van ultra lichte bouwwerken die interessant is vanuit duurzaamheids oogpunt.

Buitenlandse afstudeerders
Interessant is de groep van buitenlandse afstudeerders die een opgave uit hun vaderland oppakken en uitwerken aan een Nederlandse opleiding, hetgeen kan leiden tot nieuwe inzichten. In elk geval leidt het tot een heel breed en internationaal panorama, waarmee in de gehele collectie van inzendingen niet alleen een geografische maar ook een thematische verbreding zichtbaar wordt.

Publicatie
Archiprix Nederland 2015. De beste Nederlandse afstudeerplannen. The best Dutch graduation projects, red. Henk van der Veen, grafisch ontwerp Multitude (Amsterdam), nai010publishers,  Nl/Eng, p. 112, ISBN 978-94-6208-217-5, € 24.50

Muzikale begeleiding prijsuitreikingsprogramma: Jochem van 't Hooft en Onne